Čini se da koristite stariju verziju Internet Explorera koja nije podržana. Savetujemo da ažurirate svoj preglednik na najnoviju verziju Microsoft Edgea ili da razmislite o korišćenju drugih preglednika kao što su Chrome, Firefox ili Safari.

Srčana slabost
< Upoznajte svoju bolest
Šta je srčana slabost? >
li

Koja je uloga srca u krvotoku?

Srce je motor krvotoka! Svojom pumpnom snagom srce osigurava da svi organi, tkiva, pa čak i najmanja ćelija našeg tela, budu konstantno snadbeveni dovoljnom količinom kiseonika i hranljivih materija. Ono kuca stalno i bez pauze – oko 100 000 puta na dan. 

Kako radi zdravo srce?

Srce je centralni organ krvotoka koji svojim kontrakcijama omogućava protok krvi kroz telo. Da biste shvatili kako radi srce, najpre morate da razumete kako je ono građeno.

Kako je srce građeno?

Srce je šupalj mišić veličine šake koji je mišićnom pregradom (septum) podeljeno na levo i desno srce, a svaka polovina srca opet na komoru i pretkomoru koje daju ukupno 4 srčane šupljine.

  • Leva komora je jača jer mora da pumpa krv kroz celo telo pod većim pritiskom.
  • Desna komora, nešto slabije mišićne građe, mora primeniti značajno manju snagu da bi pumpala krv u pluća.

Između komora i pretkomora postoje „ventili“, odnosno srčani zalisci, koji sprečavaju vraćanje krvi u suprotnom smeru.

 

 

Desno srce (plave boje na slici) čine dve šupljine, desna pretkomora i desna komora:

A) iz organa i tkiva dolazi krv siromašna kiseonikom,

B) krv siromašna kiseonikom odlazi u pluća.

slika srca

 

Levo srce (crvene boje na slici) čine dve šupljine, leva pretkomora i leva komora:

C)  dobija iz pluća oksigenisanu krv,

D) pumpa krv bogatu kiseonikom kroz celo telo.

 

U srcu se nalazi centar u kojem se stvaraju električni impulsi koji regulišu brzinu i ritam otkucaja Vašeg srca. Zdravo srce kuca brzinom potrebnom za snadbevanje tela adekvatnom količinom krvi.

linija3

Zdravo srce je prosečne težine između 300 i 350 grama. Ako srce mora u dužem vremenskom periodu da obavlja veće napore, na primer, kod sportista ili kod određenih bolesti srca kao što su visok krvni pritisak ili suženje aortnog zaliska, može biti i značajno teže.

linija3

Krvni sudovi srca

Iz svake komore srca izlazi po jedan veliki krvni sud: iz leve komore aorta; iz desne komore plućna arterija. Sa svakim otkucajem srca, levo srce pumpa krv u aortu, a time i u sve delove tela. Desno srce pumpa krv kroz plućnu arteriju u pluća.

Desna i leva koronarna arterija izlaze iz aorte dajući mnoge ogranke koji poput venca obavijaju srce. Kada telo miruje, srce je organ koji u svom radu troši najviše kiseonika, dok pri naporu, povećana potreba za kiseonikom zahteva povećanje protoka krvi kroz koronarne arterije i do šest puta.

Srce je dobro snadbeveno krvlju kroz koronarne krvne sudove, što mu osigurava dovoljno hranljivih materija i kiseonika.

Krvni-sudovi-srca.png

Šta čini kardiovaskularni sistem?

Srce je centar kardiovaskularnog sistema. Pored srca, on se sastoji od mreže krvnih sudova, arterija, vena i kapilara, koje prenose krv iz svih delova tela, ali i u sve delove tela.

Krv prenosi kiseonik i hranljive materije potrebne za pravilno funkcionisanje svih tkiva i ćelija. Na isti način, krv prenosi i ugljen dioksid u Vaša pluća da biste mogli da ga izdahnete. Unutar srca i na izlazu velikih krvnih sudova iz njega nalaze se zalisci koji treba da obezbede da krv cirkuliše u pravom smeru.

Srčani ritam je nezavistan od naše odluke o volji, srce kuca "autonomno". Ovaj sistem takođe automatski obezbeđuje da se broj otkucaja srca prilagodi u skladu sa situacijom, tokom fizičkog napora, tokom sporta, tokom spavanja ili odmora ili tokom mentalne napetosti. Ovo određuje centralni nervni sistem.

 

      1. Krv prima kiseonik u plućima. Krv ima visok nivo kiseonika.

      2. Srce pumpa krv siromašnu kiseonikom u pluća.

      3. Krv siromašna kiseonikom se vraća nazad u srce.

 

A = arterije; transportuju krv iz srca

Šta Čini Kardiovaskularne Sisteme

 

      4. Srce pumpa krv bogatu kiseonikom u ostatak tela.

      5. Krv isporučuje kiseonik telu kako bi moglo da funkcioniše.

      6. Na taj način krv postaje siromašna kiseonikom.

 

B = vene, vraćaju krv u srce

Kako srce kuca?

Sa svakim otkucajem, srce pumpa oko 70 mililitara krvi, što je 300 litara na sat vremena i preko 2 miliona litara u jednoj godini. Kod 75-godišnje osobe srce je već ispumpalo oko 179 miliona litara krvi.

Količina krvi koju srce ispumpa iz leve komore sa svakim otkucajem u odnosu na količinu krvi koja se u njoj nalazi naziva se ejekciona ili istisna frakcija (EF). Ova količina krvi i otpor u krvnim sudovima u telu određuju krvni pritisak.

Kako-Srce-Kuca-Ver-1-1920-x-680.png

 

Koja je uloga srca kao pumpe?

U levoj komori srca nalazi se oko 140 mililitara krvi u relaksiranom stanju. Srce pumpa 80 mililitara krvi u glavnu arteriju tokom otkucaja srca, tako da je frakcija izbacivanja 57%. Kod zdravih osoba ejekciona ili istisna frakcija (EF) iznosi od 50 do 60%, a mladi imaju istisnu frakciju (EF) od čak 65 do 70%.  

Kod osoba sa teškom srčanom slabošću, ejekciona frakcija može pasti i ispod 25%, takvo izrazito slabo srce ne može da snadbe telo dovoljnom količinom krvi.

U mirovanju, srce odrasle osobe kuca 60 - 70 puta u minuti. Srčani otkucaj ima dve faze: 

1. Sistola (kontrakcija srčanog mišića): deo srčanoga ciklusa u kom se komore srca kontrahuju i izbacuju krv. Desna komora izbacuje vensku krv u plućnu arteriju, a leva komora izbacuje arterijsku krv u aortu.
2. Dijastola (faza relaksacije srčanog mišića): faza opuštanja (relaksacije) srčanog mišića u srčanom ciklusu. Dijastola počinje otvaranjem zalistaka između pretkomore i komore (venskih ušća).

Funkcionalno oštećenje srca može uticati na sistolu, na dijastolu ili na obe faze srčanog ciklusa.

slika

 

Različiti organi tela različito su prokrvljeni

Telo kao savršena mašina reguliše koliko krvi prima svaki organ ili tkivo. Najbolje je prokrvljen mozak. Čak 13% istisne frakcije (količina krvi koju srce ispumpa u svakoj sistoli) dolazi u mozak. Mozak je posebno osetljiv na nedostatak kiseonika - nervne ćelije mozga vrlo brzo umiru bez kiseonika i ne mogu se zameniti novim.

Ljudski mozak čini svega 2% telesne mase, ali troši oko 20% kiseonika dostupnog u organizmu. 

U koronarne arterije (krvne sudove koji ishranjuju srčani mišić) odlazi 4% istisne frakcije. One su važne jer samo srce snadbevaju kiseonikom. Bubrezi su takođe dobro prokrvljeni, zbog toga što čiste krv od štetnih materija i izlučuju ih iz organizma urinom. Prokrvljenost ostalih organa uglavnom zavisi od njihovih potreba. Na primer, nakon obroka veliki deo krvi odlazi se u gastrointestinalni trakt (želudac i creva) da bi vario hranu i apsorbovao hranljive materije. S druge strane, kod fizičke aktivnosti naši mišići snadbeveni su većom količinom krvi nego u mirovanju.

Srce omogućuje transport:

  • hranljivih materija
  • kiseonika 
  • otpadnih materija 
  • hormona 
  • imunoloških ćelija.
linija4

 

Objašnjenje skraćenica:

  • EF, ejekciona ili istisna frakcija

Literatura:

  1. Wikipedia. Dostupno na: https://hr.wikipedia.org/wiki/Srce - pristupljeno januara 2023.
  2. Internist na internetu. Dostupno na: https://www.internisten-im-netz.de/fachgebiete/herz-kreislauf/aufbau-funktion-des-herzens/vorhoefe-herzkammern-aorta.html  - pristupljeno januara 2023.
  3. How the heart Works/ NHLBI Dostupno na: https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/how-heart-works  - pristupljeno januara 2023.
  4. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža, 2021.Dostupno na: https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?ID=56262 - pristupljeno januara 2023.
  5. Škole.hr. Dostupno na: https://www.skole.hr/15-zanimljivih-cinjenica-o-mozgu/ - pristupljeno januara 2023.
Povratak na vrh
li
SM2403291185